Khàn tiếng: dấu hiệu triệu chứng và nguyên nhân

Mô tả

Khàn tiếng gây ra bởi sự co không đồng bộ và mất cân đối giữa hai dây thanh.

Nguyên nhân

Thường gặp

Viêm dây thanh do virus.

Do thủ thuật y tế (ví dụ: đặt nội khí quản kéo dài hoặc chấn thương do đặt nội khí quản).

Liệt dây thần kinh thanh quản quặt ngược (ví dụ: chấn thương do đặt nội khí quản).

Ít gặp

Polyp dây thanh.

Liệt dây thần kinh thanh quản quặt ngược (ví dụ: u Pancoast, phình động mạch chủ ngực).

Hội chứng hành não bên (hay hội chứng Wallenberg).

Hôi chứng Ortner.

Hình. Giải phẫu thần kinh lang thang

Cơ chế

Khàn tiếng gây ra bởi:

Liệt dây thần kinh thanh quản quặt ngược.

Tổn thường nhân mơ hồ (trong hội chứng hành não bên).

Tổn thương tại dây thanh âm.

Tổn thương khớp nhẫn phễu.

Tổn thương neuron vận động trên hai bên (hiếm).

Liệt dây thần kinh thanh quản quặt ngược

Thần kinh thanh quản quặt ngược, một nhánh của thần kinh lang thang, đi một đoạn dài phức tạp sau khi ra khỏi hành não, qua đoạn cổ và khoang ngực,vòng dưới cung động mạch chủ, phía sau nhĩ trái, và sau đó đi lên dọc theo khí quản, đến chi phối cho các cơ dây thanh. Thần kinh này rất nhạy với nhiều dạng tổn thương khác nhau dọc đường đi. Các nguyên nhân bao gồm: u Pancoast, lớn nhĩ trái (hội chứng Ortner), phình động mạch chủ ngực, tổn thương sau cắt tuyến giáp.

Tổn thương nhân mơ hồ (hội chứng hành tủy bên)

Tổn thương nhân mơ hồ ở hành não có thể gây ra khàn tiếng; gặp trong hội chứng hành não bên do nhồi máu động mạch tiểu não sau dưới (PICA).

Tổn thương tại dây thanh âm

Sưng nề dây thanh hoặc một tổn thương choán chỗ tại dây thanh làm hai dây rung không đều do bị mất cân xứng. Nguyên nhân thường gặp nhất là viêm dây thanh do virus. Các nguyên nhân khác gồm: polyp dây thanh, khối u (ví dụ: carcinoma tế bào lát) và các thương tổn do thủ thuật y tế (ví dụ: đặt nội khí quản).

Tổn thương khớp nhẫn phễu

Viêm khớp dạng thấp, ảnh hưởng đến khớp nhẫn phễu (thuộc loại khớp hoạt dịch) có thể làm mất sự phối hợp nhịp nhàng giữa hai dây thanh, gây ra khàn tiếng.

Tổn thương neron vận động trên hai bên (hiếm gặp)

Các tổn thương ở neuron vận động trên hai bên có thể gây khàn tiếng, mặc dù điển hình có sự giảm nghiêm trọng các chức năng vận động. Tổn thương neuron vận động trên một bên thường không gây khàn tiếng bởi nhân mơ hồ nhận các nhánh từ cả hai vỏ bán cầu.

Ý nghĩa

Khàn tiếng thường nhất là triệu chứng của viêm dây thanh do virus, nhưng đây cũng có thể là một triệu chứng quan trọng của bệnh lý thần kinh. Khàn tiếng nên được giải thích trong bệnh cảnh lâm sàng toàn diện. Không nghĩ đến nguyên nhân do virus và nên đi tìm các nguyên nhân khác khi khàn tiếng đơn thuần kéo dài trên 2 tuần.