Dự phòng Tai biến mạch máu não

Tai biến mạch máu não là một bệnh nặng gây tỷ lệ tử vong cao, đặc biệt đối với người cao tuổi. Vì vậy, đối với những người có nguy cơ tai biến mạch máu não, thầy thuốc cần hướng dẫn các phương pháp dự phòng bệnh tật một cách cụ thể, hợp lý.

Các phương pháp dự phòng thường áp dụng đối với những người có nguy cơ tai biến mạch máu não bao gồm:

Quản lý bệnh tật có liên quan

• Cần chú ý theo dõi sự thay đổi về mạch, huyết áp, đường huyết, trạng thái tinh thần, hô hấp… với những người có tiền sử về một trong các bệnh: tăng huyết áp, đái tháo đường, vữa xơ động mạch, viêm động mạch, các bệnh về tim… Dùng thuốc hợp lý để có thể kiểm soát được huyết áp, đường máu, hạn chế nguy cơ tai biến mạch máu não.
• Khám sức khoẻ định kỳ để phát hiện và kiểm soát những yêu tố nguy cơ có liên quan đến tai biến mạch máu não.

Ăn uống

Thầy thuốc cần hướng dẫn những người có nguy cơ tai biến mạch máu não thực hiện chế độ ăn uống để dự phòng tai biến mạch máu não như sau:

• Hạn chế bột lọc, chất béo, muối. Đặc biệt là hạn chế muối đối với người tăng huyết áp. Chỉ nên ăn khoảng 1g muối/ngày, đủ để đáp ứng cho các nhu cầu sinh lý của cơ thể. Người bình thường có nhu cầu ăn khoảng 3 – 8g muối/ngày. Vì vậy, để hạn chế muối đưa vào cơ thể, người bệnh cần điều chỉnh giảm dần, giúp cơ thể thích nghi với tình trạng mới.
• Hạn chế ăn các loại thịt, trứng.
• Nên ăn các loại thức ăn có nhiều chất xơ, chất khoáng.
• Chủ yếu sử dụng các loại ngũ cốc sơ chế như: ngô, đậu… vì trong đó có nhiều loại muối vô cơ và các chất vi lượng. Đặc biệt, lượng protein trong các loại đậu khá cao.
• Nên ăn các loại rau có màu xanh thẫm.
• Tốt nhất nên sử dụng các loại thức ăn tươi, không nên chế biến quá kỹ, sẽ làm mất các vi lượng cần thiết cho cơ thể.
• Các loại quả cũng có vai trò quan trọng như các loại rau. Tuy nhiên, không nên ăn quá nhiều hoa quả vì lượng đường trong đó khá cao.
• Nên sử dụng các loại sữa có hàm lượng cholesterol thấp, lòng trắng trứng, các loại cá.
• Nên ăn các loại nấm như: nấm Bác Khẩu, nấm hương, mộc nhĩ… vì trong thành phần của nấm có nhiều acid
• Trong thành phần của các loại rong biển như côn bố, tảo tía… chứa các chất có tác dụng chống ngưng tập hồng cầu, do đó có thể dự phòng nhồi máu não cục bộ do cục máu đông.

• Để dự phòng tai biến mạch máu não cũng cần chú ý: không nên ăn quá no vì như vậy sẽ làm tăng lưu lượng máu và ảnh hưởng đèn hoạt động của các cơ quan trong cơ thể, dễ gây tai biến mạch máu não.

Tâm lý

Để dự phòng tai biến mạch máu não, cần giữ cho tinh thần được thư thái, tránh cáu giận quá mức hoặc tránh gây ra các stress đối với những người có nguy cơ cao.

Sinh hoạt

Thầy thuốc cần hướng dẫn những người có nguy cơ cao thực hiện chế độ sinh hoạt đúng mức để dự phòng tai biến mạch máu não, bao gồm:

• Có chế độ làm việc, tập luyện kết hợp với chế độ nghỉ ngơi hợp lý, tránh gây căng thẳng đầu óc, làm việc quá sức.
• Nên tham gia các hoạt động mang tính chất thư giãn như: trồng hoa, chăm nuôi súc vật, các hoạt động đoàn hội phù hợp…
• Đối với người cao tuổi, cần chú ý đến sự thay đổi khí hậu để có chế độ sinh hoạt phù hợp, chống táo bón để hạn chế tai biến mạch máu não.

Luyện tập

• Đối với những người có nguy cơ cao đối với bệnh tai biến mạch máu não, thầy thuốc cần hướng dẫn thực hiện chế độ luyện tập thích hợp để tăng cường sức khoẻ, hạn chế đến mức thấp nhất khả năng bị tai biến mạch máu não.
• Với những người đã từng bị tai biến mạch máu não: hướng dẫn người bệnh tập vận động tay nhẹ nhàng, giúp tăng cơ lực của bàn tay; tập đi bộ vừa sức… là cách phòng tránh tái phát tai biến mạch máu não.

Phòng bệnh tai biến mạch máu não theo y học cổ truyền

Các phương pháp dự phòng tai biến mạch máu não bao gồm chế độ ăn uống, quản lý bệnh tật có liên quan… chúng tôi đã trình bày trong phần y học hiện đại. Trong phần này, chúng tôi đề cập đến các phương pháp dự phòng theo y học cổ truyền.

• Để dự phòng tai biến mạch máu não, thầy thuốc cần thực hiện công tác tư vấn để người bệnh luôn có thái độ tâm thần đúng mực trong cuộc sống, giữ cho tinh thần được thư thái, tránh cáu giận quá mức làm ảnh hưởng đến chức năng sơ tiết của tạng can, dễ gây động phong.
• Đối với những người có nguy cơ cao đối với bệnh tai biến mạch máu não: hướng dẫn người bệnh luyện tập khí công dưỡng sinh ở mức độ phù hợp có tác dụng tăng cường sức khoẻ, giúp tinh thần thư thái, hạn chế đến mức thấp nhất khả năng bị tai biến mạch máu não.
• Với những người đã từng bị tai biến mạch máu não: hướng dẫn người bệnh thực hiện các bài tập luyện ý và luyện thở của khí công dưỡng sinh. Đây là cách phòng tránh tái phát tai biến mạch máu não hữu hiệu của y học cổ truyền.

Để thực hiện tốt công tác dự phòng, thầy thuốc nên hướng dẫn người bệnh thực hiện các phương pháp dự phòng kết hợp y học hiện đại và y học cổ truyền một cách hợp lý để tăng tính hiệu quả trong việc phòng bệnh tai biến mạch máu não.

• Tóm lại: tai biến mạch máu não là tình trạng bệnh cấp tính, nguy hiểm, là một trong những nguyên nhân gây tỷ lệ tử vong cao ở người cao tuổi. Nguyên nhân chủ yếu do tăng huyết áp, đái tháo đường, một số bệnh tim mạch, bệnh mạch máu ngoại biên, rối loạn lipid máu, lạm dụng thức uống có cồn (rượu, bia), rối loạn chức năng đông máu. Khi xảy ra tai biến mạch máu não, cần thiết phải xử trí cấp cứu đối với bệnh nhân để giảm đến mức thấp nhất khả năng tử vong. Cùng với xử trí cấp cứu, cần áp dụng các biện pháp dinh dưỡng, chăm sóc, luyện tập một cách hợp lý để tránh bội nhiễm thứ phát, đồng thời giúp bệnh nhân phục hồi chức năng, giảm nhẹ di chứng, cần kết hợp các phương pháp dự phòng của Y học cổ truyền và Y học hiện đại để tăng tính hiệu quả trong việc phòng bệnh tai biến mạch máu não.