Chữa thoát vị đĩa đệm cột sống thắt lưng: Phương pháp nào tốt?

SKĐS – Thoát vị đĩa đệm ở cột sống thắt lưng rất thường gặp. Một số nghiên cứu ở Hoa Kỳ đã cho thấy có tới gần 70% dân số của họ ở tuổi trưởng thành bị thoát vị đĩa đệm cột sống thắt lưng.
Thoát vị đĩa đệm ở cột sống thắt lưng rất thường gặp. Một số nghiên cứu ở Hoa Kỳ đã cho thấy có tới gần 70% dân số của họ ở tuổi trưởng thành bị thoát vị đĩa đệm cột sống thắt lưng. Tuy nhiên, may mắn cho chúng ta là không phải trường hợp thoát vị đĩa đệm thắt lưng nào cũng chuyển thành bệnh. Hiện nay phương pháp điều trị cho căn bệnh phổ biến này cũng khá phong phú, tuy nhiên lựa chọn phương pháp nào lại là một câu hỏi không đơn giản.
Ai dễ bị thoát vị đĩa đệm?
Đĩa đệm là cấu trúc nằm giữa hai đốt sống kế cận. Đĩa đệm có hình cái đĩa, bên ngoài là một bao xơ dày và chắc, trong ruột là một chất nhầy, gần giống như tròng trắng trứng gọi là nhân nhầy. Khi bao xơ bị rách, nhân nhầy bên trong sẽ thoát ra ngoài, tạo thành một khối gọi là khối thoát vị.
Nếu khối thoát vị đè vào rễ thần kinh sẽ gây ra các hiện tượng như đau, tê, yếu liệt… Khoảng một nửa số người không bị gì cả. Nửa còn lại thường có đau lưng. Trong số những người bị đau thắt lưng thì chỉ có một số ít là cần đến bác sĩ. Một số ít hơn bị đau thần kinh tọa hoặc có các biểu hiện khác của chèn ép rễ thần kinh. Người ta cho rằng hình dạng của cái ống sống quyết định ai bị đau, ai không đau. Những người có ống sống dạng tròn là may mắn nhất (may mắn hơn nữa là số này chiếm tỉ lệ nhiều nhất), còn nếu quý vị xui xẻo có một cái ống sống hình lá thì khi có thoát vị đĩa đệm là gần như cầm chắc quý vị sẽ bị bệnh.
Người ta chia các biểu hiện của thoát vị đĩa đệm cột sống thắt lưng ra làm 4 loại: loại đau âm ỉ lan tỏa ở vùng thắt lưng mà không có đau thần kinh tọa (là loại chiếm tỷ lệ cao nhất), loại đau thắt lưng đột ngột dữ dội, loại đau thắt lưng kèm theo đau thần kinh tọa cùng với tê hoặc yếu… và loại chỉ có tê hoặc yếu mà không có đau.
Ngoài ra, các thoát vị đĩa đệm (ở cả thắt lưng lẫn ở cổ) đều có thể làm giảm khả năng hoạt động tình dục, và như vậy hãy đừng vội nghi oan cho ông xã hay bà xã là đã hết yêu mình rồi, chẳng qua chỉ là do “lực bất tòng tâm” mà thôi.
Các phương pháp trị liệu trong từng trường hợp
Tập luyện và vật lý trị liệu là phương pháp đầu tiên để chữa bệnh này. Vật lý trị liệu có thể được kết hợp với dùng thuốc nhưng cần lưu ý rằng thuốc gì cũng vậy (kể cả thuốc Nam hay thuốc Bắc) bao giờ cũng có hai mặt, lợi và hại.
Lưu ý của bác sỹ trung tâm Thần Môn: Tổ chức y tế thế giới khuyến cáo, nên điều trị thoát vị đĩa đệm bằng thuốc hoặc vật lý trị liệu tích cực, và có thể kéo dài điều trị đến 3 tháng, nếu điều trị thất bại, bạn mới lên nghĩ đến vấn đề can thiệp.

Một ca phẫu thuật nội soi thoát vị đĩa đệm.

Tiêm thấm (là thủ thuật ít xâm lấn được thực hiện trong phòng vô khuẩn dưới hướng dẫn của Xquang) được chỉ định cho các trường hợp thoát vị đĩa đệm thắt lưng khi chỉ có đau mà không có sự hiện diện của thương tổn thần kinh. Ngoài tiêm thấm vào khoang ngoài màng cứng và tiêm vào các khớp của cột sống, việc block (phong bế) các hạch hoặc rễ thần kinh thường được áp dụng cho các trường hợp đau thần kinh tọa đơn thuần. Tuy nhiên, tiêm thấm chỉ được coi là một phương pháp giảm đau và có hạn chế là chỉ làm được một số lần nhất định. Thỉnh thoảng tiêm thấm cũng gây ra các biến chứng nặng nề như gây thương tổn rễ thần kinh hoặc nhiễm khuẩn.
Khi xác định có thương tổn thần kinh thì các bác sĩ sẽ cân nhắc đến khả năng dùng phương pháp phẫu thuật để điều trị cho bạn. Thương tổn thần kinh biểu hiện bên ngoài là teo cơ, yếu chân, giảm phản xạ gân gối hoặc gân gót, giảm hoặc mất cảm giác hoặc có dị cảm (cảm giác khác lạ), rối loạn đi tiểu, đi cầu…
Chưa có phương pháp nào là thực sự hoàn hảo
Ngày nay, do tỷ lệ đau thắt lưng và thoát vị đĩa đệm thắt lưng rất lớn, căn bệnh làm ảnh hưởng nhiều đến cuộc sống cũng như khả năng làm việc của người bệnh, nhu cầu khám chữa bệnh này rất cao. Có rất nhiều nghiên cứu về căn bệnh này cũng như rất nhiều phương pháp chữa bệnh. Tuy nhiên, không có phương pháp nào là hoàn hảo và thực sự triệt để. Phương pháp nào cũng có hạn chế và chống chỉ định.
Đối với các phương pháp giảm áp đĩa đệm, có thể sử dụng laser, hoặc sóng radio cao tần, hoặc thậm chí bổ sung thêm dụng cụ gắp cắt và nội soi hỗ trợ (không phải nội soi thực thụ)… thì thực chất chỉ là các phương pháp giảm áp, có tính tạm thời hoặc chỉ có giá trị dài hạn khi cột sống không phải chịu áp lực nữa. Các phương pháp này không có hiệu quả khi bao xơ đã rách hẳn (tức là có khối thoát vị đĩa đệm thật sự), thậm chí còn chống chỉ định khi dây chằng dọc sau đã bị rách đứt.
Mổ hở là phương pháp mổ truyền thống, đã được các bác sĩ áp dụng từ hàng trăm năm nay. Khoảng 40 năm lại đây mổ hở được cải tiến hơn nhờ việc sử dụng kính hiển vi phẫu thuật nên kết quả mang lại rất khả quan trong nhiều trường hợp. Tuy nhiên, mổ hở (dù có sử dụng kính hiển vi phẫu thuật) cũng vẫn là phương pháp có mức độ xâm lấn cao, thời gian phục hồi sau mổ lâu, tỉ lệ biến chứng còn khá cao.
Phương pháp mổ thoát vị đĩa đệm thắt lưng bằng nội soi có mức độ xâm lấn ít hơn nhiều so với mổ hở, cho kết quả rất tốt với tỉ lệ tai biến thấp hơn nhiều so với mổ hở. Phẫu thuật nội soi cột sống là một trong các phẫu thuật xâm lấn tối thiểu hiện đại nhất hiện nay trên thế giới trong phẫu thuật cột sống.
Tuy nhiên, để mổ được nội soi, ngoài việc trang bị hệ thống dụng cụ rất đắt tiền, việc huấn luyện được một phẫu thuật viên thạo nghề cũng rất khó khăn. Do vậy, cùng với việc sử dụng kính vi phẫu, người ta cải tiến dụng cụ banh vết mổ thành một ống nhỏ để thu gọn đường mổ lại còn khoảng 2,5cm, gọi là mổ hở nhỏ (mini open). Cho đến nay, do đa số các bác sĩ không quen với nội soi nên phương pháp này còn được áp dụng khá rộng rãi.
Ngoài ra, tập luyện thể thao, đặc biệt là bơi lội, sống trong một môi trường trong sạch, sử dụng thực phẩm, thuốc men đạt tiêu chuẩn vệ sinh, an toàn, tránh tiếp xúc với các chất độc hại, thường xuyên vận động, tránh ngồi lì một chỗ và đừng để cho mình trở thành béo phì sẽ giúp cho cái cột sống của bạn khỏe hơn, không “trở chứng, hành hạ” cuộc sống của bạn.

TS.BS. Võ Xuân Sơn