Giải phẫu: Thần kinh ngồi (Thần kinh tọa)
I. Cấu tạo:
– Thần kinh ngồi còn gọi là thần kinh toạ hay thần kinh hông to bao gồm 2 phần hợp lại: phần chày và phần mác chung.
– Hai phần này cùng nằm trong một bao xơ chung, đi từ chậu hông bé tới đỉnh trám khoeo thì chia đôi.
– Có khi 2 dây này tách sớm hơn trước khi đến trám khoeo hoặc không dính với nhau. Khi đó 1 dây chọc qua cơ hình lê và 1 dây đi dưới cơ hình lê để ra vùng mông.
II. Nguyên uỷ:
– Dây mác chung: các sợi sau, ngành trước của L4 – L5 – S1 – S2
– Dây chày: các sợi trước, ngành trước của L4 – L5 – S1 – S2 – S3
III. Đường đi:
– Từ chậu hông bé, qua khuyết ngồi lớn ở bờ dưới cơ hình lê để ra vùng mông. Sau đó đi qua vùng mông và khu đùi sau để tới đỉnh trám khoeo thì chia làm 2 ngành tận là Thần kinh chày và Thần kinh mác chung.
– Ở vùng mông: Thần kinh nằm trước cơ mông lớn, sau các cơ chậu hông mấu chuyển và nằm trong rãnh giữa ụ ngồi và mấu chuyển lớn.
– Ở khu đùi sau: Thần kinh nằm trước cơ ngồi cẳng, sau cơ khép lớn. Đầu dài cơ nhị đầu đùi bắt chéo phía sau, từ trong ra ngoài.
– Ở vùng mông: Thần kinh ngồi không cho nhánh bên nào.
– Ở khu đùi sau: cho các nhánh vận động các cơ:
Thần kinh chày:
Cơ bán gân
Cơ bán màng
Cơ khép lớn
Cơ nhị đầu đùi (đầu dài)
Thần kinh mác chung:Vùng khớp gốiCơ nhị đầu đùi (đầu ngắn)
V. Ngành tận:
Thần kinh ngồi cho 2 ngành tận là Thần kinh chày và Thần kinh mác chung, các dây thần kinh này chi phối cảm giác, vận động ở cẳng chân và bàn chân.
1. Thần kinh chày:
* Tách ra từ Thần kinh ngồi ở đỉnh trám khoeo, đi thẳng xuống theo trục của khoeo cùng với Động mạch, tĩnh mạch khoeo.
* Thần kinh chày chạy thẳng xuống cẳng chân, đi giữa 2 lớp cơ cẳng chân sau, tới đỉnh mắt cá trong thì chui dưới mặt hãm các gân gấp, đi trong rãnh gân gấp dài ngón cái.
* Thần kinh chày kết thúc bằng cách chia 2 ngành tận là Thần kinh gan chân trong và Thần kinh gan chân ngoài.
* Ngành bên:
– Thần kinh bì bắp chân trong
– Nhánh vđ: cơ bụng chân, gan chân, khoeo
– Nhánh vđ: cơ dép, chày sau, gấp dài ngón chân, gấp dài ngón cái
2. Thần kinh mác chung:
* Từ đỉnh trám khoeo, Thần kinh mác chung chạy chếch ra ngoài dọc theo bờ trong gân cơ nhị đầu đùi. Khi tới đầu trên xương mác thì vòng quanh cổ xương mác, chia làm2 nhánh tận là Thần kinh mác nông và Thần kinh mác sâu
* Nhánh bên:
– Thần kinh bì bắp chân ngoài:
– Nhánh thông mác: thường tách ra từ Thần kinh bì bắp chân ngoài, cùng Thần kinh bì bắp chân trong của Thần kinh chày tạo nên Thần kinh bắp chân.
