"Ngõ cụt" của loài người khi siêu vi khuẩn mới lan rộng

Trong thực tế, một số vi khuẩn còn “ngang nhiên” chống lại các loại thuốc và có những loại trở thành siêu vi khuẩn kháng tất cả các loại thuốc.

Siêu vi khuẩn kháng thuốc chính thức đe dọa cuộc sống của loài người

Trong gần một thế kỷ, loại thuốc chống lại vi khuẩn hay còn gọi là thuốc kháng sinh đã giúp kiểm soát và tiêu diệt nhiều loại mầm bệnh có hại. Nhưng trong những thập kỷ gần đây, thuốc kháng sinh đang bị mất dần “sức mạnh” của nó. Trong thực tế, một số vi khuẩn còn “ngang nhiên” chống lại các loại thuốc và có những loại trở thành siêu vi khuẩn – vi khuẩn kháng tất cả các loại thuốc.

Các nhà khoa học mới đây đưa ra cảnh báo, trung bình mỗi giây trôi qua có 3 người chết, 1 phút trôi qua sẽ khiến 20 người phải chết vì siêu vi khuẩn kháng thuốc. Đây là thực trạng vô cùng đáng sợ sẽ xảy ra vào năm 2050 nếu không thể tìm ra cách tiêu diệt loại siêu vi khuẩn này. Và cũng không phải nói xa xôi, thực tế là siêu vi khuẩn có khả năng kháng tất cả các loại thuốc này mới đây đã được xác nhận tại Mỹ.

Siêu vi khuẩn sẽ gieo rắc nỗi kinh hoàng hơn cả bệnh ung thư vì theo dự đoán, sẽ có khoảng 10 triệu người trên thế giới chết mỗi năm. Đúng như ông Thomas Frieden (giám đốc của Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa dịch bệnh) nói: “Chúng ta đang bước vào giai đoạn thế giới hậu kháng sinh và đây là những cảnh báo không thể bỏ qua”. Vậy tương lai của chúng ta sẽ như thế nào nếu sống cùng vi khuẩn kháng thuốc khắp mọi nơi, khắp mọi chốn trong cơ thể?

Trong hiện tại vi khuẩn kháng kháng sinh có mức cao hơn là do con người đã lạm dụng kháng sinh. Ở nhiều nước, trong đó có Việt Nam, kháng sinh có thể được mua mà không cần kê theo toa của bác sĩ. Theo thời gian, nếu một người càng dùng nhiều kháng sinh không cần thiết thì càng khiến vi khuẩn kháng thuốc phát triển và lây lan. Thậm chí chúng còn có thể chia sẻ những đặc điểm kháng thuốc của mình cho các vi khuẩn khác. Từ đó, thuốc chữa bệnh trở nên giảm hoặc không có tác dụng.

Vi khuẩn có thể kháng kháng sinh theo hai cách: Một là do đột biến di truyền, hai là do nhận lại khả năng kháng thuốc từ vi khuẩn khác.

Bất kỳ loại vi khuẩn nào có được gen kháng bằng cách đột biến gen hoặc trao đổi gen với các vi khuẩn khác đều có khả năng chống lại một, một vài hoặc vô số các loại thuốc kháng sinh và trở thành siêu vi khuẩn. Nguyên nhân là vi khuẩn có thể thu nhập nhiều đặc tính kháng thuốc theo thời gian, khả năng kháng thuốc ở mỗi người là khác nhau.

Trong môi trường, sức đề kháng kháng sinh lây lan như vi khuẩn tự di chuyển từ nơi này đến nơi kia qua máy bay, nước và gió… Mọi người có thể truyền vi khuẩn đề kháng với những người khác, ví dụ khi họ bắt tay nhau khi chưa rửa tay… Môi trường bệnh viện quá đông đúc là nơi tạo điều kiện cho vi khuẩn kháng kháng sinh phát triển. Khi bước vào đây, bệnh nhân ở cùng phòng nhau có thể lây nhiễm chéo cho nhau. Thậm chí là người khỏe mạnh bước vào môi trường bệnh viện cũng dễ bị mắc bệnh và vô tình rước siêu vi khuẩn kháng thuốc vào người từ những người khác. Lúc này vi khuẩn kháng kháng sinh đã nhân theo cấp số nhân, sinh sôi, nảy nở kinh hoàng.

Vi khuẩn kháng thuốc để trở thành siêu vi khuẩn đáng sợ thế nào?

TS.BS. Phan Quốc Hoàn, Khoa Sinh học phân tử – Bệnh viện TƯQĐ 108 (nguồn Web site bệnh viện) thực trạng kháng kháng sinh đã mang tính toàn cầu, đặc biệt là ở các nước đang phát triển với các bệnh truyền nhiễm còn chiếm tỷ lệ cao trong cơ cấu bệnh tật như: Nhiễm khuẩn đường tiêu hoá, đường hô hấp, các bệnh lây truyền qua đường tình dục và nhiễm khuẩn bệnh viện… đang là gánh nặng thực sự vì sự gia tăng chi phi do phải bắt buộc thay thế các kháng sinh cũ bằng các kháng sinh mới đắt tiền.

Việc kiểm soát các loại bệnh này đã và đang chịu sự tác động bất lợi của sự phát triển và lan truyền tình trạng kháng kháng sinh của vi khuẩn. Xu hướng kháng lại các thuốc kháng sinh thường dùng, làm cho thuốc đó không còn tác dụng trên lâm sàng, không còn tác dụng tiêu diệt vi khuẩn gây bệnh. Khi đó thuốc kháng sinh đang dùng điều trị cho người bệnh không tiêu diệt được vi khuẩn gây bệnh.

Ngay cả khi chúng ta sử dụng kháng sinh với nồng độ cao, thời gian kéo dài. Việc kháng thuốc kháng sinh là một mối hiểm hoạ to lớn bởi lẽ vi khuẩn gây bệnh sẽ thoải mái lộng hành, phát triển mà không còn sợ hãi trước các vũ khí của con người. Những vi khuẩn kháng thuốc sẽ nhân lên nhanh chóng, lây lan, gây bệnh trước sự bất lực của các bác sỹ.

Có hàng triệu người đã chết vì không có kháng sinh. Và sự xuất hiện của siêu vi khuẩn sẽ làm hàng triệu người sau này cũng phải chết dù kháng sinh luôn ở bên cạnh. Nói một cách đơn giản hơn, muốn biết rõ hậu quả mà siêu vi khuẩn kháng kháng sinh gây ra thì hãy thử quay trở lại quá khứ và chắp ghép những tư liệu của thế giới những ngày chưa có kháng sinh.

Siêu vi khuẩn là các chủng vi khuẩn có khả năng kháng một số loại thuốc kháng sinh. (Ảnh: Internet)

Liệu có giải pháp làm siêu vi khuẩn mất khả năng kháng thuốc?

Theo các bác sĩ, khi siêu vi khuẩn kháng thuốc lây lan thì mức độ rất nguy hiểm bởi sự lây lan vi khuẩn đó có thể xảy ngay cả trong bệnh viện, trong cộng đồng vì khi vi khuẩn kháng thuốc thì việc điều trị của nó trở nên khó khăn hơn. Đồng thời các vi khuẩn kháng thuốc sẽ có những biến đổi sang nhưng thể loại vi khuẩn khác nguy hiểm hơn.

Vi khuẩn kháng thuốc có thể trở thành siêu vi khuẩn kháng tất cả các loại thuốc, tuy nhiên, về nguyên tắc thì việc xác định còn dựa trên nhưng yếu tố.

Thuốc kháng sinh được coi là một giải pháp cho loài người trong điều trị các bệnh do nhiễm vi khuẩn. Nhờ có thuốc kháng sinh mà chúng ta có thể kiểm soát được nhiều dịch bệnh. Tuy nhiên, hiện nay con người đang sử dụng kháng sinh chưa thật hợp lý, chính điều này đang dẫn nhanh tới tình trạng kháng thuốc của vi khuẩn.

Tiến sĩ Jane Knisely, người giám sát nghiên cứu về vi khuẩn kháng thuốc tại NIH nói: “Vì không có nhiều cơ hội phát triển kháng sinh nên điều quan trọng nhất là chúng tôi cần phải sử dụng tốt nhất của các loại thuốc hiện có để tăng tính hiệu quả và làm giảm cơ hội kháng kháng sinh xuất hiện”.

Đồng quan điểm với ông, bà Ghada Zoubian, giám đốc sản xuất các chương trình bệnh truyền nhiễm cho biết tại Hội đồng nghiên cứu Y khoa (Anh) cho biết: “Đây là vấn đề của riêng bạn và cũng là vấn đề của cộng đồng trên thế giới nói chung. Vấn đề chưa đánh thẳng vào mặt chúng ta trong hiện tại nhưng trong tương lai không xa thì chúng ta sẽ phải gánh mọi hậu quả đáng sợ”. Bà nhấn mạnh, việc sản xuất loại thuốc mới mất rất nhiều thời gian nên cần phải hành động ngay từ hôm nay.

Khi một loại kháng sinh được sử dụng, vi khuẩn có thể chống lại kháng sinh để có cơ hội sống sót lớn hơn. (Ảnh: Internet)

Tuy nhiên một số chuyên gia lại bày tỏ quan điểm khác trong cuộc chiến kháng khuẩn này. “Hầu hết các loại thuốc kháng sinh được sử dụng trong bệnh viện, chúng ta có thể giảm bớt nhưng liệu có đáng bao nhiêu khi tất cả những loại kháng sinh đều đang được sử dụng rộng rãi trên thế giới”, GS bệnh lý học Brendan Wren (Đại học Y học Nhiệt đới London) cho biết. Ông cũng cho rằng, thuốc kháng sinh được bán tùy tiện tại các quấy thuốc tư nhân ở các quốc gia nên rất khó kiểm soát. Theo dõi sự lây lan của vi khuẩn kháng kháng sinh trong 18 năm qua, ông đã nhìn thấy được vấn đề trở nên tồi tệ hơn khi các bác sĩ không thể sử dụng thuốc để chữa bệnh cho bệnh nhân.

Tổng hợp