Xét nghiệm Bilirubin – chỉ định và ý nghĩa
Bilirubin là gì? Chỉ định và ý nghĩa của xét nghiệm Bilirubin?
Bilirubin là một sắc tố màu vàng cam, một sản phẩm chất thải được sản xuất chủ yếu bởi sự thoái hóa bình thường của heme, một chất tìm thấy chủ yếu trong hemoglobin protein trong hồng cầu.
Đời sống hồng cầu bình thường khoảng 120 ngày trong máu lưu thông. Khi heme trong hemoglobin bị phá vỡ, nó được chuyển đổi thành bilirubin, hình thức này cũng được gọi là Bilirubin không liên hợp/ gián tiếp (unconjugated bilirubin). Bilirubin không liên hợp, không hòa tan trong nước, vì vậy nó được các protein trong máu chuyên chở về gan, tại đây Bilirubin không liên hợp được gắn với Acid Glucuronic tạo thành Bilirubin liên hợp/ trực tiếp (conjugated bilirubin) bilirubin liên hợp hòa tan trong nước. Bilirubin liên hợp đi vào đường mật và chuyển từ gan xuống ruột non, ở đây nó được tiếp tục chia nhỏ bởi các vi khuẩn và cuối cùng loại bỏ trong phân. Các sản phẩm phân hủy của bilirubin làm cho phân có màu nâu đặc trưng của nó.
Người lớn khỏe mạnh bình thường sản xuất khoảng 250-350 mg bilirubin mỗi ngày, trong đó 85% có nguồn gốc từ các tế bào hồng cầu bị hư hỏng hoặc già, với số còn lại từ tủy xương hoặc gan. Thông thường, một lượng nhỏ của bilirubin không liên hợp được phóng thích vào máu, nhưng hầu như không có bilirubin liên hợp trong máu. Cả hai loại có thể được đo hoặc ước tính bằng các xét nghiệm trong phòng thí nghiệm, và bilirubin toàn phần cũng được báo cáo trong các kết quả xét nghiệm.
Bilirubin không kết hợp cao có thể là có quá nhiều Bilirubin đang được sản xuất, thường là do gia tăng tiêu hủy (tán huyết) của hồng cầu, hoặc gan không có khả năng chế biến bilirubin do bệnh gan như xơ gan hoặc các vấn đề di truyền. Bilirubin liên hợp cao có thể chỉ ra rằng gan có thể xử lý bilirubin nhưng nó không được loại bỏ đầy đủ một cách kịp thời do viêm gan cấp tính hoặc tắc nghẽn các ống dẫn mật.
Bilirubin toàn phần và các bilirubin không kết hợp cũng tăng cao ở trẻ sơ sinh, thường tăng trong khoảng 1-3 ngày sau sinh. Điều này được gọi là vàng da sinh lý của trẻ sơ sinh, nguyên nhân là do sự non nớt của gan ở trẻ sơ sinh. Tình trạng này thường tự khỏi trong vòng vài ngày. Trong bệnh tan huyết trẻ sơ sinh, các tế bào hồng cầu có thể bị phá hủy vì máu không tương thích giữa các em bé và mẹ, và điều trị có thể là cần thiết bởi vì nồng độ bilirubin không liên hợp cao có thể gây ra thiệt hại cho não của trẻ sơ sinh.
Tình trạng hẹp đường mật bẩm sinh hiếm gặp (khoảng 1 trong 10.000 ca sinh), nhưng đe dọa tính mạng, có thể gây ra tăng bilirubin toàn phần và bilirubin liên hợp ở trẻ sơ sinh phải được nhanh chóng phát hiện và điều trị kịp thời, thường là bằng phẫu thuật, để ngăn chặn thiệt hại nghiêm trọng về gan (xơ gan). yêu cầu ghép gan trong vòng năm đầu tiên hoặc cả hai. Ngay cả sau khi phẫu thuật, một số trẻ em vẫn có thể yêu cầu ghép gan.
Chỉ định
Có bằng chứng của bệnh vàng da
Có tiền sử uống quá nhiều rượu
Có nghi ngờ ngộ độc thuốc cấp tính
Đã tiếp xúc với virus viêm gan
Vàng da sơ sinh.
Nghi ngờ có thiếu máu tán huyết như là một nguyên nhân gây ra thiếu máu.
Ý nghĩa xét nghiệm
Bilirubin toàn phần tăng chủ yếu là bilirubin gián tiếp có thể là một kết quả của:
+ Tán huyết, thiếu máu ác tính
+ Phản ứng truyền máu
+ Xơ gan
+ Hội chứng Gilbert, do thiếu các enzyme gắn các phân tử Glucuronic với bilirubin
Nếu bilirubin trực tiếp tăng lên cao hơn bilirubin gián tiếp, nguyên nhân thường liên quan đến vấn đề loại bỏ bilirubin của các tế bào gan. Một số điều kiện có thể gây ra điều này bao gồm:
+ Viêm gan vi rút
+ Phản ứng thuốc
+ Bệnh ngộ độc rượu
+ Tắc nghẽn đường mật: sỏi túi mật, khối u, viêm đường mật…
